امام علی علیه‌ السلام فرمودند:
وَ رُوِیَ أَنَّهُ علیه السلام کَانَ جَالِساً فِی أَصْحَابِهِ فَمَرَّتْ بِهِمُ امْرَأَةٌ جَمِیلَةٌ فَرَمَقَهَا الْقَوْمُ بِأَبْصَارِهِمْ فَقَالَ علیه السلام إِنَّ أَبْصَارَ هَذِهِ الْفُحُولِ طَوَامِحُ وَ إِنَّ ذَلِکَ سَبَبُ هَبَابِهَا فَإِذَا نَظَرَ أَحَدُکُمْ إِلَى امْرَأَةٍ تُعْجِبُهُ فَلْیُلَامِسْ أَهْلَهُ فَإِنَّمَا هِیَ امْرَأَةٌ کَامْرَأَة فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ الْخَوَارِجِ قَاتَلَهُ اللَّهُ کَافِراً مَا أَفْقَهَهُ فَوَثَبَ الْقَوْمُ لِیَقْتُلُوهُ فَقَالَ علیه السلام رُوَیْداً إِنَّمَا هُوَ سَبٌّ بِسَبٍّ أَوْ عَفْوٌ عَنْ ذَنْبٍ.

امام علیه السلامبین یاران خود نشسته بود که ناگاه زنی زیبا از آن مکان عبور کرد و حاضرین دیده به او دوختند امام علیه السلام فرمودند:
این گروه دیدگان به منظره شهوت آمیز دوخته شده و به هیجان آمده اند هرگاه کسی از شما با نگاه به زنی به شگفتی آید با همسرش بیامیزید که او نیز زنی چون زن وی باشد. مردی از خوارج گفت: خدا این کافر را بکشد چقدر فقه می‌داند مردم برای کشتن او برخاستند امام علیه السلام فرمودند: آرام باشید دشنام را با دشنام باید پاسخ داد یا بخشیدن از گناه؟
نهج البلاغه: حکمت 412
شرح حدیث:
سرشت انسان لذت جوست به ویژه وقتی چشم به زیبایی می اندازد ما ماموریم از دیدن زیبایی هایی که مقدمه گناه می شود اجتناب کنیم و خواهش دل را با ندیدن و چشم پوشی مهار نماییم.

ثمره این چشم پوشی لذتی بالاتر است که شیرینی آن از کام جان ما بیرون نمی رود رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلم در همین باره فرمودند:
مامِن مُسلِمٍ یَنظُرُ اِمرَاَهً اَوَّلَ رَمقَهٍ ثُمَّ یَغُضُّ بَصَرَهُ اِلّا اَحدَثَ اللهُ تَعالی لَهُ عِبادَهً یَجِدُ حَلاوَتَها فِی قَلبِهِ(1)

هیچ مرد مسلمانی نیست که نگاهش به زنی بیفتد و چشم خود را پایین اندازد مگر این که خدای متعال به او توفیق عبادتی دهد که شیرینی آن را در دل خویش بیابد.

اگر لذت ترک لذت بدانی
دگر لذت نفس لذت نخوانی
هزاران در از خلق بر خود ببندی
گرت باز باشد دری آسمانی
سفرهای علوی کند مرغ جانت
گر از چنبر آز بازش رهایی

امام صادق علیه السلام فرمودند:
من نَظَرَ اِلی اِمرَاَهٍ فَرَفَعَ بَصَرُهُ اِلی السَّماءِ اَو غَمَّسَ بَصَرُهُ لَم یَرتَدَّ اِلَیهِ بَصَرُهُ حَتّی یُزَوِّجَهُ اللهُ عَزّوجَلَّ مِنَ الحُورِ العِینِ(2)
کسی که چشمش به زن نامحرمی می افتد چشم را به آسمان بدوزد و یا چشمش را ببندد پاداش این عمل تزویج با حورالعین در بهشت خواهد بود.

در حقیقت عینکی بهتر ز پشت چشم نیست
دیده چون بستی دو عالم را تماشا می کنی

دستورالعمل امام علیه السلام راه علاج چشم به نامحرم افتادن است البته برای کسانی که ازدواج کرده اند و شبیه همین بیان را حضرت در گفتاری دیگر فرمودند که قابل دقت است برای کسانی که ازدواج کرده و یا مجردند. هرگاه فردی از شما زنی را دید و از او خوشش آمد برود و با همسر خود آمیزش کند زیرا نظیر آن چه را دیده است در همسر خود او نیز هست. شیطان را به دل خود راه ندهد و چشم خود را از آن زن برگرداند. اگر زن ندارد دو رکعت نماز بخواند و بسیار حمد خدا گوید و بر پیامبر و آل او صلوات فرستد و آن گاه از خداوند بخواهد که از فضل خویش عطایش فرماید خداوند از روی مهر و رافت خود نیاز او را برطرف خواهد ساخت.(3)

اما در نوع برخورد حضرت با مرد خوارجی که نسبت به حضرت جسارت کرد و ناسزا گفت به این نتیجه می رسیم که امام علیه السلام چقدر بزرگواری کرد و جان وی را خرید و نشان داد گاهی باید در برابر دشمنان سعه صدر به خرج داد و گذشت کرد.

پی‌نوشت‌ها:
1- کنزالعمال، ح 13095
2- فروع کافی، ج 3، ص 255
3- بحارالانوار، ج 10، ص 115

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.